Belastingdienst op zoek naar schijn ZZP-er

De Belastingdienst heeft aangegeven dit jaar ruim 100 miljoen euro uit te geven aan het aanpakken van schijnzelfstandigen. Deze groep ZZP-ers maakt wel gebruik van de fiscale voordelen, maar heeft er eigenlijk geen recht op.

Nederland telt meer dan 200.000 zakelijk adviseurs die als ZZP-er werken. De Belastingdienst gaat de komende jaren actief op zoek naar adviseurs die gebruik maken van belastingvoordelen waar ze geen recht op hebben. Vooral voor de groep freelance consultants die langdurig werkzaam zijn voor één of twee opdrachtgevers kan dit verstrekkende gevolgen hebben. Maar wanneer is iemand een "schijnzelfstandige" en wat zijn de gevolgen daarvan?

Belastingvoordelen voor ondernemers

De meeste ZZP-ers hebben een eenmanszaak. Vanuit belastingoogpunt is dit meestal de beste optie.  Een ZZP-er met een eenmanszaak betaalt net als een werknemer in loondienst inkomstenbelasting in Box 1. Maar in tegenstelling tot een werknemer wordt de ZZP-er beloond voor het risico dat hij loopt door als zelfstandige aan de slag te gaan. Dat gebeurt  door drie aftrekposten: de zelfstandigenaftrek, de MKB-winstvrijstelling en de startersaftrek (eerste drie jaar van een onderneming). Door deze aftrekposten is de belastingdruk relatief laag.

Als voorbeeld nemen we een ZZP-organisatieadviseur die een opdracht van één jaar heeft bij een grote klant in de bankensector. In totaal verdient de ZZP-er 60.000 euro aan fees. In deze situatie is het netto verschil tussen de ZZP-er en iemand in loondienst meer dan 10.000 euro. Iemand in loondienst houdt van de 60.000 euro iets minder dan 34.000 euro over, terwijl een ZZP-er voor dezelfde werkzaamheden 44.148 euro overhoudt onderdaan de streep.

Ondernemerscriterium

Maar niet iedereen met een eenmanszaak is automatisch ook een zelfstandige. Het gaat er dan om of een ZZP-adviseur voldoetaan het urencriterium (1.225 uur per jaar) en de overige criteria voor ondernemerschap. Wat het verwarrend maakt, is dat vanuit het burgerlijk recht ZZP-ers altijd zelfstandig ondernemer zijn als ze staan ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Maar het belastingrecht valt niet onder het burgerrecht. Dus ZZP-ers die ingeschreven zijn bij de Kamer van Koophandel zijn voor de belastingdienst niet automatisch ondernemer in fiscale zin.

Dat betekent in de praktijk dat ondernemers moeten voldoen aan een aantal eisen die de Belastingdienst stelt om als "ondernemer" door het leven te gaan. Een als ZZP gekwalificeerde adviseur moet, naast het urencriterium, voldoen aan:

- minimaal drie verschillende opdrachtgevers;
- niet meer dan 70 procent van de inkomsten factureren aan dezelfde opdrachtgever;
- kan een ander in zijn plaats sturen, zonder dat dit een probleem is;
- staat niet in een gezagsverhouding tot de opdrachtgever, de opdrachtgever is niet de "baas";
- drijft voor eigen risico de onderneming. Met andere woorden, als een opdracht niet naar tevredenheid wordt verricht, dan hoeft de opdrachtgever niet te betalen;
- krijgt niet betaald als hij/zij ziek is;
- maakt reclame voor de onderneming (visitekaartjes, advertenties, een website, etc.)

Niet alle criteria worden even zwaar gewogen. De beoordeling of je hebt voldaan aan de criteria wordt dan ook altijd achteraf gedaan door de Belastingdienst.

VAR verklaring

Dan is er nog een misverstand over de  VAR verklaring. Als een ondernemer een VAR-WUO (Verklaring Arbeid Relatie - Winst Uit Onderneming) heeft, geeft de Belastingdienst aan dat een ZZP-er ondernemer is. Maar in de praktijk wordt de toets pas achteraf uitgevoerd , omdat de Belastingdienst vooraf moeilijk kan inschatten of er aan het einde van het jaar daadwerkelijk aan is voldaan. Veel ZZP-ers gaan er dus ten onrechte van uit dat een VAR-WUO een "garantie" is op ondernemerschap.

Gepakt als schijnzelfstandige

Als een aangifte wordt gecorrigeerd, dan heeft dit vaak verstrekkende gevolgen voor de ZZP-er. Hij moet dan dezelfde belastingen betalen die als hij als werknemer zou moeten betalen. Zowel de niet ingehouden belastingen en sociale premies, als de aftrekposten worden dan teruggedraaid en verhaald. In het voorbeeld moet de ZZP-er dan alsnog loonbelasting betalen over de 60.000 aan inkomsten, wat neerkomt op ruim 5.300 euro meer dan de ZZP-er heeft betaald als zelfstandige. Soms kan het nog vervelender uitpakken omdat de Belastingdienst bevoegd is om een boete op te leggen vanwege het doen van een incorrecte aangifte.

Tips voor consultants die als ZZP-er actief zijn

Omdat voorkomen altijd beter is dan genezen, hier een paar tips:

Tip 1: Zorg dat je voldoet aan de eisen die de Belastingdienst stelt aan ondernemerschap. Als je op voorhand al weet dat het niet gaat lukken, dan is het verstandiger om in dienst te gaan bij de opdrachtgever, als dat kan.
Tip 2: Blijkt achteraf dat je als ZZP-er toch niet aan de criteria voldoet voor een VAR WUO, vraag dan voor het volgende jaar geen VAR WUO aan.
Tip 3: Als je toch wil blijven ondernemen: richt een BV op. De BV is dan degene die de opdrachten verricht in plaats van de ZZP-er op persoonlijke titel (via de eenmanszaak). Hiermee voorkomt je als ZZP-er naheffingen en boetes achteraf.

Het oprichten van een BV heeft meer voordelen. Mocht je ooit worden aangeklaagd door een opdrachtgever (bijvoorbeeld omdat er schade is ontstaan) dan ben jij als adviseur niet persoonlijk aansprakelijk, maar is de BV aansprakelijk voor eventuele claims of een faillissement. En als we nog even naar het voorbeeld kijken: kies je als consultant voor een BV constructie, dan houd je op basis van een inkomen van 60.000, ruim 39.300 over onderaan de streep. Weliswaar minder dan als ZZP-er, maar wel fors meer (bijna 5.000 euro) dan in het geval van loondienst. Bovendien weet je zeker dat je volledig in lijn met de wet handelt.

Heb je vragen, wil je meer weten over de verschillende ondernemingsvormen of wil je een advies op maat? Neem dan contact met ons op!

Bron: Consultancy.nl